اصفهان

افت دمای بدن یا هایپوترمی زمانی اتفاق می‌افتد که دمای بدن فرد به کمتر از 35 درجه سانتی‌گراد مي‏رسد. این رخداد بسته به ‌سرعت کاهش دما و میزان افت دما، متفاوت است؛ برای مثال، عروق سطحی بدن تنگ مي‏شوند تا گرمای کمتری از پوست خارج شود. هایپوترمی خفیف تا متوسط معمولا در غالب موارد قابل‌برگشت است. هایپوترمی شدید زمانی است که بدن با افت شدید دما تا حد کمتر از 30 درجه سانتی‌گراد روبه‌رو مي‏شود که این میزان می‌تواند کشنده و خطرناک باشد. در شرایط هایپوترمی تا زمان رسیدن سیستم اورژانس پیش‌بیمار یا مصدومانی به‌طور جدی به اقدامات نجات‌بخش ادامه دهید؛ زیرا احتمال موفق بودن عملیات احیا در هایپوترمی بیشتر از سایر شرایط است. هرگز مأیوس نشوید.

چه مواردی مي‌‏توانند به هایپوترمی منجر شوند؟

هایپوترمی مي‌‏تواند به علت مواجهه طولانی با سرما ایجاد شود. همچنین باد، سرعت هایپوترمی را به ‌شدت افزایش مي‏‌دهد. غوطه‌وری در آب سرد ممکن است باعث هایپوترمی کشنده شود.

 وقتی سطح بدن آدمی با آب سرد محاصره مي‏‌شود، با سرعتی بیش از 30 برابر در مقایسه با هوای سرد خنک مي‌‏شود.

هایپوترمی در فضای محصور به علت عدم وجود سیستم گرمایشی کارآمد نیز ممکن است رخ دهد. افراد مسن و سال‌خورده، اطفال، افراد بی‌خانمان، افراد ضعیف و لاغر، احتمال خطر بیشتری در مواجهه با سرما برای ابتلا به هایپوترمی دارند. عدم فعالیت بیمار یا مصدومی‌های مزمن زمینه‌‏ای و خستگی باعث افزایش احتمال خطر مي‏‌شوند. سوءمصرف الکل و داروها هم مي‌‏توانند شرایط را وخیم‌تر کنند.

درمان در فضای باز

۱) فرد مصدوم را به سرعت به یک فضای بسته امن منتقل کنید. باید فرد را از وزش باد مصون نگه‌ دارید.

۲) همه لباس‏‌های مرطوب فرد را خارج کنید  ولی مواظب باشید بدن وی در معرض باد و یا هوای سرد قرار نگیرد. بهتر است با حفظ برقراری راه هوایی، سر فرد مصدوم هم پوشانده شود.

۳) سطح بدن فرد نباید به‌طور مستقیم با زمین تماس داشته باشد. بهتر است سطح بدن فرد را روی یک جسم قطور خشک غیرقابل‌نفوذ قرار دهید. فرد را توسط پتو، ملحفه، پارچه یا روزنامه‏‌های خشک بپوشانید. در صورت امکان، فرد را داخل ورقه‏‌های پلاستیکی و یا پوشش‏های آلومینیومی قرار دهید. گاهی مي‌‏توانید مصدوم را با استفاده از بدن خود و با در آغوش گرفتن وی گرم کنید.

4) با 115 تماس بگیرید و درخواست کمک کنید. هرگز نباید فرد مصدوم را تنها بگذارید.

۵) در صورتی که فرد هوشیار باشد، وی را تشویق کنید تا مایعات گرم و اسنک‏های پرانرژی مانند شکلات مصرف کند.

۶) همه علایم حیاتی فرد اعم از سطح هوشیاری، نبض و فعالیت تنفسی وی را به‌طور مرتب چک و ثبت کنید.

درمان در فضای بسته

۱) باید سریعاً فرد آسیب‌دیده را گرم کنید. با استفاده از پتو و گرم کردن محیط اطراف، سعی در برقراری دمای مناسب برای وی کنید.

۲) اگر سطح هوشیاری فرد مصدوم مناسب است، وی را به نوشیدن مایعات گرم و خوردن غذاهای پرانرژی تشویق کنید.

۳) مطابق توصیه‌‏های پزشکی آموخته‌شده یا دستورات مرکز اورژانس طی تماس تلفنی عمل کنید.

۴) فرد مصدوم را به‌طور مرتب پایش و علایم حیاتی وی را ارزیابی کنید.

۵) فرد دچار هایپوترمی نباید از الکل استفاده کند؛ چون الکل در سطح هوشیاری فرد اختلال ایجاد مي‌‏کند و در عین حال باعث گشاد شدن عروق خونی سطحی مي‏‌شود و گرمای بیشتری از دست مي‏رود.

۶) در دو سر طیف سنی و در افرادی که دچار بیمار یا مصدومیت زمینه‌‏ای هستند و یا هایپوترمی شدید دارند، باید فرد را به بیمارستان منتقل کنید.

 سرمازدگی با بدن چه می‌کند؟ (در یخ‌زدگی چه اتفاقی مي‌‏افتد؟)

زمانی که هایپوترمی در مدت کوتاه یا در محیط بسیار سرد اتفاق مي‌‏افتد، ممکن است پوست یا ارگان‏‌های بدن به درجاتی دچار یخ‌زدگی شود. شدت این ضایعه به میزان سرمای هوای مجاور، طول مدت مواجهه با سرما و وجود یا نبود باد بستگی دارد. یخ‌زدگی اعضای انتهایی مانند انگشتان مي‏‌تواند نهایتاً به مرگ سلولی و از دست دادن عضو موردنظر هم منجر شود. افرادی که توانایی حرکت به مناطق گرم را ندارند و یا نمي‏‌توانند بدن خود را به سرعت حرکت داده و گرم کنند، بیشتر مستعد هستند. در بسیاری از موارد، یخ‌زدگی با هایپوترمی هم‌زمان است و با هم درمان مي‏شوند.

در اوایل مرحله یخ‌زدگی، فرد احساس سوزن‌سوزن شدن در عضو مبتلا دارد. به ‌تدریج عضو سرد رنگ‌پریده و کرخت و بی‌حس مي‌‏شود. فرد احساس مي‌‏کند پوست او خشک، خشن و سفت مي‏‌شود. در ابتدا عضو تغییر رنگ سفید و سپس کبود پیدا مي‏‌کند. در زمان درمان به دنبال گرم شدن عضو، پوست شروع به‌ صورتی و قرمز شدن مي‏‌کند و به شدت دردناک مي‌‏شود و تاول مي‏زند. عضو ممکن است سیاه شود که در این موارد، گردش خون به منطقه مختل شده است.

در یخ‌زدگی چه باید کرد؟

1) به بیمار یا مصدوم توصیه کنید که دستان خود را در زیربغل خود گرم کند. باید هرچه سریع‌تر وی را به محیط امن و گرم منتقل کنید.

2) به محض اینکه فرد به یک محیط بسته گرم منتقل شد، دستکش‏ها، زیورآلات و چکمه‏ها را از بدن وی خارج کنید. عضو مبتلای بیمار یا مصدوم را با دستان خود گرم کنید. نباید عضو دچار یخ زدگی را مالش داد چون در این صورت احتمال آسیب‏‌های بافتی بیشتر خواهد شد.

۳) اعضای مبتلا را در آب ولرم با دمای کمتر از 40 درجه سانتی‌گراد قرار دهید. به آهستگی عضو را گرم و سپس خشک کنید و پس از گرم شدن کافی، اندام را در یک پانسمان سبک با بانداژ خشک قرار دهید.

۴) اندام مبتلا باید بالاتر از سطح قلب قرار گیرد تا تورم آن کمتر شود. فرد را به بیمار یا مصدومان اعزام کنید. عضو دچار یخ‌زدگی را نباید در مجاورت مستقیم با منبع گرما قرار دهید.

در انتها باید خاطرنشان کرد که برای پیشگیری از بیمار یا مصدومی‌های مرتبط با مواجهه با اختلالات دما باید به نکات زیر توجه داشت:

- در زمان‌‏های اوج گرما و سرما به فضای بیرون نروید.

- فعالیت بدنی خود را مطابق با تغییرات دما تغییر دهید.

- استراحت کافی در مکان مناسب داشته باشید.

- مطابق هوای محیط، پوشاک مناسب انتخاب کنید.

- مایعات به میزان کافی بنوشید.

-  اگر به مدت طولانی در محیط گرم هستید، هر از گاهی به یک محیط خنک و سایه‌دار رفته و مجدداً به محیط گرم برگردید.